Mận Tam Hoa Bắc Hà viên ngọc tím của OCOP Tây Bắc

Mận Tam Hoa được trồng chủ yếu ở các xã Na Hối, Tà Chải, Lùng Phình, Thải Giàng Phố… thuộc huyện Bắc Hà, ở độ cao trung bình từ 1.000 – 1.500m so với mực nước biển. Với khí hậu mát mẻ quanh năm, đất đai màu mỡ và độ ẩm thích hợp, vùng đất này đã tạo nên giống mận nổi tiếng mang tên “Tam Hoa” – nghĩa là mỗi quả mận kết tinh từ ba lần hoa nở, cho trái to, vỏ tím sẫm, thịt giòn, vị ngọt thanh pha chút chua dịu rất đặc trưng. Trái mận có độ bền cao khi vận chuyển xa, phù hợp với thị trường tiêu dùng trong và ngoài vùng.

Khác với mận hậu ở Mộc Châu hay mận Tả Van ở Sa Pa, mận tam hoa Bắc Hà có thời gian chín muộn hơn, thường bắt đầu thu hoạch từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 7. Mỗi vụ mùa kéo dài khoảng 4 – 6 tuần, nhưng luôn thu hút hàng vạn du khách và thương lái về tận vườn để mua – trải nghiệm – thưởng thức. Năm 2020-2021, Mận tam hoa và Rượu táo mèo của Lào Cai được chọn vào Top 100 đặc sản quà tặng Việt Nam.

 

Theo thống kê, toàn huyện Bắc Hà hiện có gần 900 ha cây ăn quả ôn đới, trong đó có tới 250 ha mận tam hoa, với sản lượng bình quân mỗi vụ đạt trên 2000 tấn quả. Giá bán tại vườn dao động từ 25.000 – 50.000 đồng/kg tùy thời điểm, giúp nhiều hộ nông dân thu lãi hàng chục triệu đồng chỉ trong vài tuần thu hoạch. Không chỉ phục vụ tiêu dùng tươi, mận Tam Hoa còn được chế biến thành các sản phẩm giá trị gia tăng như mứt mận, siro, rượu mận, ô mai… góp phần kéo dài vòng đời sản phẩm và gia tăng giá trị xuất bán.

Nhằm quảng bá thương hiệu mận tam hoa, từ năm 2015 đến nay, Lễ hội mận Bắc Hà được tổ chức thường niên, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Đây không chỉ là dịp để người dân giới thiệu sản phẩm mà còn là cơ hội để gắn kết nông nghiệp với du lịch trải nghiệm.

Song song với đó, Bắc Hà cũng đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử trong phân phối mận tam hoa. Hàng năm, hàng tấn mận đã được tiêu thụ qua các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee, và hệ thống kênh bán hàng qua livestream, Facebook, Zalo. Việc truy xuất nguồn gốc, gắn mã QR, đóng gói chuẩn hóa giúp nâng cao uy tín và mở rộng thị trường ra các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh.

 

Mặc dù có thương hiệu tốt và chất lượng ổn định, nhưng mận Tam Hoa Bắc Hà vẫn đối mặt với một số khó khăn như: diện tích manh mún, thiếu liên kết sản xuất, chưa có vùng trồng quy mô lớn theo chuẩn VietGAP hoặc hữu cơ; khâu sơ chế, bảo quản sau thu hoạch còn đơn giản, dẫn đến hao hụt trong vận chuyển xa. Ngoài ra, thị trường xuất khẩu vẫn chưa được khai thác đúng tiềm năng.

Để khắc phục, huyện Bắc Hà đã xây dựng kế hoạch mở rộng vùng trồng tập trung 100 ha theo tiêu chuẩn VietGAP giai đoạn 2024–2026; đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi sơ chế, chế biến và xây dựng thương hiệu tập thể cho mận Tam Hoa. Đặc biệt, Bắc Hà đang phối hợp với Sở Khoa học – Công nghệ Lào Cai hoàn thiện hồ sơ chỉ dẫn địa lý “Mận Tam Hoa Bắc Hà”, mở đường cho sản phẩm tiếp cận các thị trường xuất khẩu như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Không chỉ là một loại quả mang hương vị đặc biệt, mận Tam Hoa Bắc Hà đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao thu nhập người dân và lan tỏa bản sắc văn hóa vùng cao. Với chiến lược đúng đắn, đầu tư bài bản và sự đồng hành của khoa học công nghệ, mận Tam Hoa hoàn toàn có thể trở thành ngành hàng chủ lực đặc thù của Lào Cai, xứng đáng là niềm tự hào của vùng cao Tây Bắc.